Od poczaktów XX wieku Arktyka rozpala naszą wyobraźnie, od poszukiwaczy zlota, poslugujacych sie prymitywnymi lodziami do wspólczesnych mocarstw szukajacych ropy. Czy faktycznie Artyka ma wiele do zaoferowania? I co przyniesie nam jej podbój?

W ostatnich kilkudziesieciu latach obserwujemy wzrost temperatury o kilkanascie stopni zanik pokrywy lodowej na morzach dalekiej pólnocy. To powoduje, ze rozgrywa sie na naszych oczach nieustanna walka o potencjalne zasoby, jakie moga byc znalezione pod lodem. Miesiąc temu w Rosji zgłoszono projekt zatwierdzający granice rosyjskiej strefy gospodarczej na Arktyce. Skierowany on  zostanie pod obrady ONZ w 2015 roku.

Arktyka to krąg polarny otaczajace bogate w faune północne morza. Choc to jeden z najbardziej nieprzyjaznych czlowiekowi srodowisk na Ziemi, az 4 miliony ludzi nauczylo sie, jak tu przetrwac. Wiekszosc z nich zyje zgodnie z tradycyjnymi sposobami na zycie. Bez wiedzy, przekazywanej z pokolenia na pokolenia na tej ziemi przetrwac sie nie da. Zwykle, codzienne czynnosci staja sie nie do pokonania dla "czlowieka z zewnatrz" a hodowla reniferów - stalego zajecia mieszkanców Arktyki wydaje sie zajeciem niesamowicie ciezkim na pograniczu z magia przetrwania. Podobna izolacja arktycznych plemion wystepuje tylko w Amazonii. Eskimosi stanowia tutaj wiekszosc (ludy Inupiak i Yupik) ale sa takze Aleuci, Lapończycy, Czukcze, Nieńcy. W 1999 roku na obszarach Ameryki Pólnocnej utowrzono rezerwat Nunavut - ojczyznę Eskimosów. Dzis znowu te tereny sa zagrozone- nie przez bezposrednia interwencje, ale przez zachlannosc innyych panstw. Arktyka to takze naturalne srodowisko Waleni, wielorybów, reniferów, pingwinów i niedzwiedzi polarnych. Specialiscie juz dzisiaj apeluja- w przypadku masowego wydobycia gazu czy ropy to srodowisko takze odczuje skutki eksploracji mocarstw.

Odyseja arktyczna zaczela sie na poczatku XVIII wieku kiedy to Dunczycy zaczeli osiedlac Grenlandie i jednoczesnie prowadzic wypady na polnoc. Jednak obszary Bieguna Pólnocnego nie byly przyjazne drewnianym zaglowcom, ktore po prostu byly za slabe aby wplynac na lodowate, pokryte lodem morze. Dlatego europejska ekspansja na dobre zaczela sie dopiero pod koniec XIX wieku, kiedy na morza wypłynęły stalowe parowce. Przy aktywnej eksploracji północy Europy cierpieli głównie odwiecznie mieszkańcy Arktyki- wieloryby, orki, niedźwiedzie polarne. Dziś już niewiele ich zostało, ale ludzie przerzucają się na inne naturalne zasoby- energię z ropy i gazu, coraz częściej odkrywanymi pod zimnymi wodami. To naturalny rozwój- mówi prezes jednego z rosyjskich koncernów gazu ziemnego- przy dzisiejszych technologiach możemy wiercić i badać coraz niższe pokłady, które jeszcze 15 lat temu nie byłyby opłacalne ze względu na wysoki koszt wydobycia. A to jeszcze nie koniec- przy tak szybko rozwijającej się technologii cały region i jego podział przez najbogatsze kraje wydaje się być już przesądzony. Jak zwykle, tylko Eskimosi nie dostaną z tego wiele. Strach się bać.

Dlaczego w ogole powinnismy sie przejmowac Arktyka? Oprócz programów o zwierzetach czy ekstramalnych srodowiskach na Ziemi Arktyka jest daleko od domu i czy kogos powinna jeszcze interesowac? Wieczna marzlina Syberii, Alaski i pólnocnej Kanady przestanie byc „wieczna” i zacznie emitowac metan – gaz cieplarniany 25-razy silniejszy, niz CO2 co moze sie przyczynic nawet do zmiany klimatu- moze- boweim te badania nie sa oficjalnie potwierdzone.

To jednak nie wszystko, bo to co dzieje sie w Arktyce ma wplyw nas. I bedzie mialo wplyw na nas gdy zmiany, jakie maja miejsce beda postepowac nadal. Sytuacja w Arktyce nie wyglada dobrze. Od ponad trzydziestu lat mozemy obserwowac trend zmniejszania sie czapy lodowej wokól bieguna pólnocnego. Poczatkowo proces przebiegal powoli, jednak w ostatnich czasach znacznie przyspieszyl. To, co mialo sie wydarzyc za kilkadziesiat lat, dzieje sie teraz. Klimatolodzy prognozowali, ze to co teraz bedzie sie dziac, wydarzy sie gdzies po 2050 roku. A lód stopi sie do zera pod koniec tego wieku, mylili sie.