Gringos w Boliwii
Niestety o Boliwii nie możemypowiedziećzbyt wiele, gdyż spędziliśmy tam zaledwie trzy dni, jednakże jest kilka spraw godnych wzmiankowania:
Type stroje boliwijskich kobiet to ogromne, długie pasiaste spódnice, chusty zarzucone na plecy i melonik, takie same jakie noszą brytyjscy gentlemani,
Handel uliczny, ulice LA Paz tętnią życiem od wczesnych godzin porannych aż po późne godziny nocne; na ulicy można kupić praktycznie wszystko od owoców, warzyw po ubranie i buty, co szczególnie godne uwagi handel odbywa siębezpośrednio na ziemi, a nie na straganie, handlowcy co rano wypakowują swoje towary na ziemię, a wieczorempakują w worki i zarzucają sobie na plecy.
Targ czarownic-Boliwijczycy są dość zabobonni to też dużą popularnością cieszy się ciągnący się przez kilka ulic centrum targ czarownic, gdzie można dostać specyfiki na wszystko – na złe czary, uroki, na powodzenie, płodność, fortunę, wyjątkowe okazy takie jak płody lamy, różnego rodzaju ptaki, kości i inne cuda.
Na ulicach LA Pazkróluje dawno już zapomniany w Europie zawód czyścibuta – w Boliwii jest to o tyle ciekawe, że dla wielu osób wykonywanie tego rodzaju pracy nie jest powodem do dumy (zwłaszcza dla młodych mężczyzn) dlatego zakrywają swoje twarze kominiarkami, aby nie narażać się na kpiny rówieśników. Praca czyścibuta dla wielu jest jedyną dostępną , a zarazem świetnym sposobem zarobienia pieniędzy na dalszą edukację.
Miasto w budowie; La Paz jest wielkim molochem,w którym wszystko jest mówiąc kolokwialnie na kupie, stłoczone w jednym miejscu, wszędzie panuje ścisk, gwar i niesamowity ryk klaksonów samochodowych; słupy wysokiego napięcia niemalże uginają się pod ciężarem drutów i kabli, pozostała część miasta natomiastjest wiecznym placem budowy,
Sport: Boliwijczycy zapaleni wielbiciele futbolubardzo lubią gościć u siebie na swoim stadionie narodowymzespoły z innych krajów, stadion jest położony bardzo wysoko, prawie ponad miastem, co nie daje żadnych szans przeciwnikom, tak więc w meczuz Boliwią pokonuje ich bardziej wysokość i klimat a nie sama boliwijska jedenastka.
Styczeń
Alasitas Festiwal Alasitas odbywa się co roku w styczniu w La Paz. Poświęcony jest bogowi ajmarskiemu, Ekeko. W czasie festiwalu ludzie kupują miniaturowe kopie dóbr materialnych, jakie chceliby otrzymać w ciągu roku (np. samochody).
Luty
Karnawał Lutowy festiwal jest jedną z najważniejszych i najhuczniej obchodzonych imprez w Boliwii. Uroczyste i kolorowe parady odbywają się zwłaszcza w Santa Cruz i Oruro.
Maj
Święto Pracy Międzynarodowe Święto Pracy.
Dzień Bohaterek Coronilli Święto to upamiętnia odwagę kobiet, które obroniły Cochabambę przed wojskami hiszpańskimi w czasie rewolucji. Święto to obchodzone jest również jako Dzień Matki.
Sierpień
Dzień Niepodległości 6 sierpnia 1825 roku Boliwia odzyskała niepodległość od Hiszpani.
Niestabilna sytuacja polityczna i społeczna sprawia, że Boliwia nie jest uznawana za kraj bezpieczny dla turystów. Oprócz pospolitych napadów rabunkowych i przypadków kradzieży zdarzają się agresywne zachowania miejscowej ludności, również na prowincji. Częste napady odnotowuje się na atrakcyjnym szlaku turystycznym z La Paz do Yungas. Niebezpieczny ze względu na uprawy koki jest nizinny obszar Chapare, położony na północ od Santa Cruz. W dużych miastach należy zachować szczególną ostrożność w miejscach wzmożonego ruchu turystycznego (place, muzea, kościoły, targi, dworce) ze względu na częste kradzieże dokumentów i mienia osobistego. Zdarzają się przypadki okradania turystów przez ubrane po cywilnemu osoby podające się za policjantów i posługujące się fałszywymi dokumentami tożsamości lub legitymacjami policyjnymi. Policja w La Paz informuje, że tylko umundurowani policjanci mają prawo zażądać okazania dokumentów od cudzoziemców. W żadnym razie nie należy podawać nikomu, nawet osobom umundurowanym, numerów PIN posiadanych kart kredytowych lub debetowych.
Bądź czujny przez cały czas podczas podróży po Boliwii z powodu liczby brutalnych przestępstw przeciwko cudzoziemcom. Wybierając transport, wykorzystanie zakładanych firm i szukać lokalnych rad.
Istnieje ryzyko "porwań ekspresowych" - krótkoterminowe, uprowadzenia oportunistyczne, mających na celu wydobycia gotówki. Ofiary są zazwyczaj wybierane są losowo i przechowywane przez okres do kilku dni, podczas gdy przestępcy wykorzystywać skradzione karty kredytowej lub banku w ciągu kilku dni.
Zagraniczni goście są szczególnie narażone podczas wprowadzania Boliwię w punktach lądową granicę z Peru, Chile i Argentyny. Jeśli podróżujesz z Copacabana do La Paz, spróbuj użyć bezpośrednie połączenia autobusowe.
Należy zachować szczególną ostrożność w dniu przyjazdu, zwłaszcza w Cementerio Generalnego, miejsce w La Paz, gdzie liczba przypadków zostały zgłoszone.Były także przypadki w Sopocachi dzielnicy La Paz, a przypadki turystów atakowany, a następnie okradł.
Strzeż się osób oferujących pomoc w punktach taksówek oraz w terminalach autobusowych, gdzie złodzieje pracują w zespołach, aby odciągnąć ich ofiar. Jeśli używasz taxi wybrać "Radio Taxi", który jest rozpoznawalny numer telefonu i nazwę firmy taxi na dachu pojazdu.
Zanotuj numer taksówki rejestracji i numer telefonu, zanim wyruszył. Ten rodzaj taksówki powinien mieć żadnych innych pasażerów. Alternatywnie, telefon do taksówki, która jest zarejestrowana z władzami lokalnymi.
Zadbaj wokół transportu w miejscach turystycznych, takich jak Rurrenabaque. Ataki na samotnych podróżnych udających motocykl taksówki zostały zgłoszone.
Niektórzy przestępcy udawać policjantów i działać w zmowie z fałszywych taksówkarzy kierowanych na cudzoziemców w dniu przyjazdu. Bogus komisariaty policji zostały wykorzystane do oszukania ofiary. Jeśli podejrzewasz, że oszuści są kierowane cię pamiętać, że nie mogą być przeszukiwane bez pisemnego zamówienia od prokuratora.
Drobnej przestępczości jest powszechne w centrum La Paz i innych popularnych atrakcji turystycznych, takich jak Sagarnaga ulicy, w autobusach i innych zatłoczonych miejscach.
Zawsze należy mieć paszport, bilet lotniczy i inne wartościowe przedmioty w bezpiecznym miejscu.
Boliwia oferuje szereg działań przygodowych, w tym kolarstwa górskiego, wycieczek i wypraw płaskich soli dżungli. Nie ma oficjalnych minimalnych norm dla touroperatorów. Szukajcie lokalnej rady i korzystać tylko z renomowanych firm.
Sprawdź ubezpieczenie podróży obejmuje za wszystkie działania, które mają podjąć.Na rowerze górskim na tzw "Droga śmierci", z La Paz do Coroico przez Yungas Valley, upewnij się, że rowery są w dobrym stanie i prowadnice są w pełni wyposażone w sprzęt bezpieczeństwa i apteczki pierwszej pomocy.
Unikaj wycieczki więzienia. Nie ma żadnych gwarancji dla bezpieczeństwa wewnątrz pomieszczeń więziennych.
Szczepienia nie są obowiązkowe, jednak wskazane jest zaszczepienie się przeciw żółtej febrze, jeśli planuje się podróże w rejon lasów tropikalnych.
W dżungli na wschodzie i północy kraju istnieje umiarkowane zagrożenie malarią i dengą. Na większości obszarów górskich występuje ryzyko zakażenia chorobą Chagasa, przenoszoną przez pluskwiaki.
Ponieważ znaczna część Boliwii leży na obszarze wysokogórskim (np. stolica La Paz na wysokości ok. 4000 m n.p.m.), trzeba się liczyć z możliwością wystąpienia objawów choroby wysokościowej (soroche), takich jak bóle głowy, jamy brzusznej i torsje.
Objawy te na ogół ustają po mniej więcej dobie, jednakże osoby cierpiące na choroby układu krążenia powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem podróży. By uniknąć efektu soroche lub przynajmniej go złagodzić, należy przestrzegać odpowiedniej diety (posiłki lekkostrawne, bez mięsa, mleka i alkoholu) na jeden dzień przed przyjazdem i w pierwszym dniu pobytu w rejonie wysokogórskim.
W większych miastach turyści mogą korzystać z ogólnie dostępnej pomocy i opieki lekarskiej, nie zawsze jednak jest ona na wysokim poziomie.
Cena standardowej wizyty lekarskiej wynosi 25 USD, wizyta u dentysty kosztuje 30 USD, doba w klinice prywatnej: 60-100 USD.
Dzień dobry. – Buenos días [buenos dijas].
Dzień dobry (po południu). – Buenas tardes [buenas tardes].
Dobry wieczór; dobranoc. – Buenas noches [buenas noćes].
Do widzenia! – ¡Hasta luego! [asta luego].
Do (zobaczenia) wkrótce! (dosł. teraz) – ¡Hasta ahora! [asta aora]
Do jutra!/ Do rana/poranku! – ¡Hasta mañana! [asta maniana]
Cześć (powitanie) – ¡Hola! [ola] (akcentowane o)
Cześć (pożegnanie) – ¡Adiós! [adjos](pożegnanie na dłuższy czas; akcentowanym jest o!)
Proszę (prośba). – Por favor.
Proszę (podając coś). – Tome [tome] lub tenga [tenga].
Dziękuję – Gracias [grasjas] (w wersji kastylijskiej wymowa c w ci jak angielskie th w think)
Przepraszam pana/panią. – Perdone [perdone].
Przepraszam cię. – Perdona.
Przepraszam. – Perdón (akcentowanym jest o).
Smacznego! – Que aproveche! [ke aproweće]
Dlaczego? – ¿Por qué? [porke] (akcentowanym jest e)
Ile to kosztuje ..? – ¿Cuánto cuesta ..? [kuanto kuesta...?] (akcentowanym jest wyróżnione a)
Gdzie jest ..? – ¿Dónde está ..? [donde esta...?] (silny akcent nad o oraz nad a)
Co to jest? – ¿Qué es esto? [ke es esto] (akcentowanym jest e; zapis fonetyczny brzmi pytająco)
Która jest godzina? – ¿Qué hora es? [ke ora es]; ¿Que hora tiene? [ke ora tiene] (oba zapisy fonetyczne brzmią pytająco)
Jak się czujesz? – ¿Cómo estás? [komo estas]; ¿Cómo te sientes? [komo te sjentes] (oba zapisy fonetyczne brzmią pytająco)
Czuję się… – Estoy … [estoj]; Me siento … [me sjento]
Jak leci? (potocznie; Jak się czujesz?) – ¿Qué tal? [ke tal]
Miesiące:
styczeń → enero
luty → febrero
marzec → marzo [marso] (ale w wersji kastylijskiej <z> wymawiamy jak angielskie th w 'think')
kwiecień → abril [awril]
maj → mayo [majo]
czerwiec → junio [hunio]
lipiec → julio [hulio]
sierpień → agosto
wrzesień → septiembre [septiemwre]
październik → octubre [octuwre]
listopad → noviembre [nowiembre]
grudzień → diciembre [disjembre] (ale w wersji kastylijskiej <c> w 'ci' wymawiamy jak angielskie th w 'think')
Nazywam się … – Me llamo … [me jamo] (w niektórych dialektach me źamo)
Ile masz lat…? – ¿Cuántos años tienes? [kuantos ańjos tjenes?] (akcentowane wyróżnione a) lub ¿Qué edad tienes? [ke eda tienes] (słowo edad często wymawia się dodając dźwięk angielskiego 'th' na końcu)
Mam (dwadzieścia) lat. – Tengo (veinte) años. [tengo (bejnte) ańjos]
Jakie masz hobby? – ¿Cuál es tu pasatiempo? [kual es tu pasatjempo?] (akcentowanym jest wyróżnione a)
romantyczne – romántico [romantiko] (akcent nad a)
Chce mi się spać – Me gusta dormir. [me gusta dormir]
Dokąd idziesz? – ¿A dónde vas? [a donde was] (akcentowanym jest o)
Idę do … – Voy a … [woj a]
Co robisz? – ¿Qué haces? [ke ases] lub ¿Qué estás haciendo? [ke estas asjendo] (c po kastylijsku jak angielskie 'th')
Tak. – Sí. [s-i] (akcentowym jest i)
Nie. – No. [no]
mał|y /-a – pequeñ|o, /-a [pekenio, pekenia]
duż|y /-a – grande [grande]
ładn|y /-a – bonit|o /-a [bonito, bonita]
brzydk|i /-a – fe|o /-a [feo, fea]
tani /-a – barat|o /-a [barato]
drog|i /-a – car|o /-a [karo]
otwarte – abierto [abierto]
zamknięte – cerrado [serrado] (w wersji kastylijskiej c w ci jak angielskie th w think)
Nie rozumiem. – No entiendo [no entjendo]; No comprendo. [no komprendo]
Na zdrowie! – Salud [salut]; po kichnięciu – pierwszym: Jesús [hesus] (akcentowanym jest u); po trzecim: María [marija]; po trzecim i następnych: José [hose] (używa się na pewno w Hiszpanii; akcentowanym jest e)
Co? – ¿Qué? [ke] (akcentowanym jest e)
Nie wiem. – No sé. [no se] (akcentowanym jest e)
przerwa – descanso [deskanso]
pan/pani – señor/señora [seńjor/seńjora]
apteka – farmacia [farmasja] (w wersji kastylijskiej c w ci wymawiamy jak angielskie th w think)
bank → un banco [un banko]
poczta – correo [korreo]
poczta internetowa – correo electrónico (korreo elektroniko; akcentowanym jest wyróżnione o)
znaczek – sello [sejo; w innych wersjach seźo]
Jestem z Polski. – Soy de Polonia. [soj de polonia]
Warszawa – Varsovia [barsobia] (b i v wymawiać jako dźwięk pośredni między b a w)
Kraków – Cracovia [krakobia] (b i v wymawiać jako dźwięk pośredni między b a w)
Madryt – Madrid [madrid] (wyróżnione d delikatnie zaznaczyć)
Polska – Polonia [polonia]
Hiszpania – España [espańja]
Europa – Europa [europa]
Mieszkam w Warszawie. – Vivo en Varsovia. (v wymawiać jako dźwięk pośredni między b a w)
jak – cómo [komo] (akcentowanym jest o)
Dni tygodnia:
poniedziałek → lunes
wtorek → martes
środa → miércoles
czwartek → jueves [huewes]
piątek → viernes [biernes]
sobota → sábado
niedziela → domingo
Co zabrać w podróż do Boliwii?
W podróż do Boliwii warto zabrać ze sobą rzeczy przydatne przy upałach, szczególnie, jeśli podróż planujemy w okresie wakacyjnym, gorące dni mogą . Zabieramy więc ze sobą na wakacje: czapkę, która ochroni głowę przez promieniami słońca, krem na słońce do opalania z mocnym filtrem, warto również zaopatrzyć się w środek przeciwko komarom. Jeśli myślimy o trekingu w Andach warto pomyśleć o wygodnych butach (jednak nie ciężkich- chyba że podróż jest w miesiącach zimowych), plecaku oraz kijkach trekingowych. Na pustyni przyda się dodatkowa manierką, którą jednak bez problemu można kupić na miejscu (oraz koce, noce mogą być zimne lub nawet mroźne). W podróż do Boliwii warto mieć ze sobą również solidny plecak, latarkę, szczelne opakowanie na dokumenty.