Hola gringos!
Wybierając się na podbój Ameryki Południowej, a zwłaszcza do krainy Inków należy pamiętać, że choćby nie wiem jak dobry jest twój hiszpański zawsze pozostaniesz GRINGO! Planując wyprawę do tego jakże cudownego kraju należy uzbroić się w potężny arsenał cierpliwości i zrozumienia - jest przecież tak upalnie, po co i dokąd się tak spieszyć? Należy zwolnić kroku, zwolnić gnające myśli i powoli smakować życie.
Społeczeństwo peruwiańskie jest społeczeństwem tradycyjnym, gdzie wciąż funkcjonuje tradycyjny model rodziny, gdzie głową rodziny jest mężczyzna a kobieta zajmuje się domem i wychowaniem dzieci. Peruwiańskie mamy noszą swoje potomstwo na plecach albo na piersi zapakowane w tradycyjną peruwiańską chustę- kapę ( mocna tkanina wykonana z wełny lamy w tradycyjne peruwiańskie wzory). Model ten widoczny jest w sposób oczywisty na prowincji, natomiast w większych miastach uległ on nieco zmianie, mianowicie kobiety porzuciły tradycyjne role, stroje i poszły do pracy.
Peruwiańczycy jako naród radosny, serdeczny i skory do zabawy lubi święta wszelkiego rodzaju, tak więc fiesta w Peru trawa niemalże nieustannie. Okazji do świętowanie jest mnóstwo jako że Peru to kraj bardzo katolicki w związku z tym bardzo celebruje się wszystkie święta kościelne, nie zapomina się także o międzynarodowych świętach takich jak na przykład Dzień Matki (obchodzony podobnie jak w Polsce w maju). Już na kilka dni przed świętem ulice zapełniają się straganami z kwiatami, serduszkami i innymi drobiazgami, które można ofiarować mamie. W dniu święta w szkołach odbywają się uroczyste akademie na cześć mam. Święta kościelne natomiast ściśle związane są z wszechobecnym kultem świętych. Peruwiańskie kościoły bardzo różnią się od europejskich nie są ani ciemne ani też pozbawione kolorów, pełno w nich za to kwiatów, świec, figury świętych często obrane są w bardzo strojne tkaniny. W kościołach pełno jest ludzi o każdej porze, przychodzę na chwilkę, zapalić świecę i prosić Boga o pomoc lub dziękować za otrzymane łaski.
Rozrywki. Zasadniczo w Peru rozrywki są dwie dla panów w każdym wieku piłka nożna, natomiast dla pań - seriale, zwane przez Europejczyków operami mydlanymi.Wieczorami kobiety gromadzą się w miejscu, gdzie jest telewizor (przeważnie każde domostwo wyposażone jest w ten sprzęt pierwszej potrzeby, jednakże jeżeli zdarza się brak wtedy można udać się do sąsiadki) i spędzają co najmniej godzinę śledząc losy bohaterów ulubionych tasiemców. W przerwie reklamowej jednego serialu nadawany jest skrót, fragment poprzedniego odcinaka innego serialu i tak w kółko.
Posiłki. W Peru zjeść można wszędzie, nawet w największej dziurze jest co najmniej jedna restauracja a raczej jadłodajnia serwująca proste domowe jedzenie. W miesiącach letnich jest tak gorąco, że zamiast gotować dla każdego z osobna, można udać się po sąsiedzku na obiad za parę soli do stołówki. Zawsze też można przegryźć coś na ulicy. Dla dodania sobie krzepy Peruwiańczycy raczą się liśćmi koki, najbardziej tradycyjny sposób spożywania tego specyfiku to po prostu żucie świeżych tudzież suszonych liści. Sprzedawanie koki w niewielkich ilościach na prowincji nie budzi żadnych emocji, jednakże jadąc dalej na przykład do Cuzco wszelkie próby przewiezienia większej ilości kończą się interwencją policji, nierzadko dość brutalną. Inną formą smakowania koki jest podawana prawie wszędzie, dostępna w każdym sklepie herbatka z koki, jest także eksportowa forma dla turystów czyli cukierki o smaku koki.
Miasta. Jeżeli udajesz się w Peru na zakupy przygotuj się na długi spacer, ulice zwykle są branżowe, to znaczy na jednej ulicy, na całej długości są na przykład tylko sklepy z ubraniami, a ulicę dalej tylko banki, nie jest to reguła aczkolwiek zjawisko obserwowane bardzo często np. w Arequipie. O stolicy natomiast mówi się, że to miasto złodziei, może to i prawda, my niczego takiego nie doświadczyliśmy, stanowczo jednak doradzamy nie panikować i mieć oczy dookoła głowy. Kontynuując wątek miast nie można nie wspomnieć o kupczeniu, handlowaniu a przede wszystkim o targowaniu się przy każdej okazji, tak więc turysto drogi!!
Targuj się, targuj w taksówce, w sklepie targuj się kiedy tylko możesz, zdarza się, że produkty nie mają cen i sprzedawca patrząc na kupującego , w oparciu o to co widzi szacuje wartość portfela kupującego i dostosowuje do tego cenę produktu.
Soroche. Górska kraina Inków jest terenem dość trudnym, górzystym, jednakże nie dajmy się zwariować wszystkim historią dotyczącym soroche. Zapewne dla mieszczuchów może to być jakiś problem, aczkolwiek najważniejsze to nie wmawiać sobie, że jeżeli jesteśmy np. w Cuzco czyli na wysokości około 3400 n.p.m to musimy czuć się źle i to na pewno już jest soroche (choroba wysokościowa). Do problemu soroche należy podejść spokojnie, nie szarżować z jedzeniem i piciem i może warto pójść za radą miejscowych, którzy na problemy z soroche polecają liście koki.
Latynoska gościnność. Zapewne ktoś, kto lubi podróżować i na swojej drodze spotyka przyjazne dusze powie, że w każdym kraju, w którym był ludzie są wyjątkowo przyjaźni i gościnni, aczkolwiek pisząc cokolwiek o Peru nie można nie wspomnieć o latynoskiej serdeczności. Napotkani w podróży ludzie spotkani później na ulicy pozdrawiają cię serdecznie, próbują nawiązać z Tobą rozmowę, nic sobie nie robiąc z tego, że twój hiszpański jest zaledwie podstawowy. Wszyscy są chętni do pomocy, cieszą się, że ludzie z tak daleka chcą zobaczyć ich kraj, są dumni ze swojego dziedzictwa i chcą się nim chwalić. Doskonale znają swoja historię i odnoszę wrażenie, że do tej pory mają nieco pogardliwy stosunek do Hiszpan jako tych, którzy zniszczyli Imperium Inków i ukradli ich skarby.
Przestępstwo
Przestępstwa uliczne, w tym rozboje i kradzieże, są istotnym problemem w Limie, Cusco, Arequipa i innych większych miastach. Bądź czujny w miejscach publicznych i podczas pobierania pieniędzy z bankomatów. Unikaj chodzenia samotnie w spokojnej okolicy, lub w nocy. Odnotowano wiele przypadków gwałtów, głównie w Cusco i Arequipa obszarach. Należy zachować szczególną ostrożność w terminalach autobusowych i taksówek. Wystrzegać się stosowania "date rape" i innych narkotyków. Kup własne napoje i pamiętać o nich przez cały czas. Jeśli jesteś w barze i nie czuje się dobrze, należy szukać pomocy od osób, które znasz. Turyści zostały ukierunkowane i okradziony przez fałszywych taksówkarzy. Użyj taksówkę zarejestrowany w terminalu autobusowego lub zarezerwować jeden z renomowanej firmy. Jeśli przywołać taksówkę na ulicy zanotować numer rejestracyjny, zanim się w. Uważaj na taksówkarzy oferujących tańsze od normalnych taryf, co jest często przynęta dla rabunku. Jeśli masz bagaż, nie wziąć taksówkę kombi gdzie bagaż można zobaczyć. To przyciąga złodziei, którzy korzystają z telefonów komórkowych doradzanie wspólników trzymać się z kabiny. Nigdy nie zostawiaj bagażu w kabinie z kierowcą za kierownicą. Wojewódzkich i Inter-city autobusy są czasami odbywają się i pasażerowie okradziony. Kradzież paszportu jest również i na autobusach międzymiastowych. Zachowaj swój paszport z tobą przez cały czas podczas jazdy autobusem, a szczególnie zadbać o wyjątkowej wartości w przypadku podróży w autobusie w nocy. Należy zachować szczególną ostrożność przy podejmowaniu Jorge Lima Chavez International Airport. Bogus taksówkarze i złodziei udających touroperatorów czasem podejść pasażerów przybywających. Jeśli wziąć taksówkę, skorzystać z jednej z trzech firm znajdujących się w urzędowych biurek, tuż salach przyjazdu. Dalsze szczegóły znajdują się na stronie internetowej lotniska Lima Partner. Podczas podróży z powrotem na lotnisko, transport książki tworzą renomowanej firmy. Nie stosować taksówkę ulicy. Local turystyczna Lokalne protesty czasami zakłócać połączenia drogowe, kolejowe i ruch powietrza. Protesty w Puno może spowodować zamknięcie przejścia granicznego z Boliwii. Zasięgnąć porady lokalnego przed wyruszeniem. Peruwiańska strona rządowa ma przydatnych informacji dla turystów i gości, i informacji turystycznych i usług assistance - telefon +51 1 574 8000 (24 godzin dziennie) może obsługiwać zapytania w języku angielskim. Narkotyki, zorganizowana przestępczość i terroryzm są ze sobą nierozerwalnie związane. Istnieje większe ryzyko dla bezpieczeństwa w regionach, w których występuje intensywna uprawa koki i przetwarzania, w tym Alto Huallaga, Aguaytia i Apurimac-en (VRAE) dorzeczy. Zasięgnąć porady na temat lokalnych stref niebezpiecznych. Stan wyjątkowy daje sił zbrojnych odpowiedzialności za prawo i porządek, obok policji. Niektóre prawa obywatelskie są zawieszone. Jeśli zdecydujesz się odwiedzić każdy obszar w ramach stanu wyjątkowego należy przestrzegać wskazówek udzielonych przez wojsko, policję lub innych urzędników. Stan wyjątkowy obowiązuje w następujących obszarach: Huanta i La Prowincje Mar w Katedrze Ayacucho; Kimbiri, Pichari i powiaty Vilcabamba w La Convencion prowincji w Departamencie Cusco (Cusco i Machu Picchu miasto nie są naruszone); Tayacaja prowincja w Departamencie Huancavelice; Satipo prowincji Andamarca i powiaty Comas, (Concepcion prowincja) i Santo Domingo de Acobamba i powiaty Pariahuanca (Huancayo prowincja) w Departamencie Junin; dzielnice Cholon w Maranon prowincji, prowincji Leoncio Prado i powiat Monzon w prowincji Huamalies, wszystkie w dziale Huanuco; prowincji Tocache w departamencie San Martin, a prowincja Padre Abad w departamencie Ukajali. Region Huaraz z gór Cordillera Blanca Kilka turystów zginęło, a inni mieli na ratunek po poważnych wypadków w regionie Huaraz w górach Cordillera Blanca Peru, gdzie znajdują się najwyższe szczyty. Większość ratuje prowadzone są na piechotę, bo śmigłowce nie mogą latać do obszarów, gdzie turyści są losowi. Kontakt z biura iperu w Huaraz (telefon: +51 (43) 428812) przed wyruszeniem. Inca trail Jeśli wędrówki na Inca Trail iść z przewodnikiem grupy. Aby chronić szlak jest opłata rząd i ograniczenia liczby. W sezonie (czerwiec-sierpień), należy dokonać rezerwacji z biura podróży z wyprzedzeniem. Zawsze zarejestrować wchodząc parki narodowe i zachować szczególną ostrożność na stromych i śliskich terenach będących nieogrodzony i nieoznaczony. Kilku wspinaczy zginęło lub odniosło poważne obrażenia po upadku podczas wspinaczki Huayna Picchu, szczyt w pobliżu Machu Picchu. Tylko bardzo podstawowe pomoc medyczna jest dostępna w Machu Picchu. Jezioro Titicaca Podróż w grupach podczas spaceru nad brzegiem jeziora Titicaca. Były przypadki napadów na tle turystów chodzenia na własną rękę. Uważaj na czas i skontaktować się z lokalnym centrum informacji turystycznej w celu uzyskania porady na temat znanych bezpiecznych stref. Lokalne władze odradzają podróżująca samotnie w nocy w okolicy Desaguadero w Peru-Boliwia granicy na południowym krańcu jeziora Titicaca. Linie Nazca Istnieje poważne ryzyko związane z latania nad Nazca Lines. Istnieją liczby wypadków śmiertelnych i emergenciesparticularly udziałem samolotów obsługujących połączenia z lotniska Maria Reiche. Późniejsze badania wykazały, że bezpieczeństwo statku powietrznego oraz standardy utrzymania nie były realizowane. Duchowe oczyszczenie Szamani i inną ofertą jednostek "duchowego oczyszczenia" dla turystów, zwłaszcza w obszarze Amazonki i Cusco. Usługa ta nie jest uregulowana i nie było poważna choroba i śmierć w wyniku takich uroczystości. Piasek buggy Nie było ofiar wypadków z udziałem rekreacyjnych buggy piasku, szczególnie w piaszczystych wydm wokół Ica i huacachina Lake. Te wózki są nieuregulowane, a kierowcy i agencje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za dobro pasażerów. Rafting i łodzi Sprawdź, spółka używasz jest dobrze ugruntowana i upewnić się, że ubezpieczenie obejmuje Cię o wszystkich działaniach, które mają podjąć. Pogoda może wpływać na spływ i żeglugi warunków. Jazda po drogach Możesz jeździć na okres do 6 miesięcy przy użyciu brytyjskie prawo jazdy i do 1 roku z międzynarodowego prawa jazdy. Carry paszport z tobą przez cały czas podczas jazdy. Należy zachować szczególną ostrożność podczas jazdy w pobliżu miejsc, gdzie protesty mają miejsce. Nie wolno przechodzić blokad. Jazdy standardy w Peru są biedni. Znaków stop i światła drogowe są często ignorowane. Śmiertelne wypadki zdarzają się często. Kierowcy nie zawsze wykazują troskę o pieszych. Wypadki autobusowe są powszechne, szczególnie w nocy. Należy używać tylko renomowanych firm transportowych, oraz w miarę możliwości unikać noc podróży, zwłaszcza w regionach górskich i pilota. Cruz del Sur, Ormeno i firmy Oltursa autobusowych działać z dwóch załóg, ale wypadki nadal występować. Zawsze należy używać pasów bezpieczeństwa. Peruwiańska Ministerstwo Transportu publikuje listę w języku hiszpańskim z firm autobusy lokalne z najwyższym wskaźnikiem wypadków drogowych powodujących ofiar śmiertelnych.
SZCZEPIENIA, SŁUŻBA ZDROWIA
WAŻNE ZWROTY (HISZPAŃSKI):
Dzień dobry. – Buenos días [buenos dijas].
Dzień dobry (po południu). – Buenas tardes [buenas tardes].
Dobry wieczór; dobranoc. – Buenas noches [buenas noćes].
Do widzenia! – ¡Hasta luego! [asta luego].
Do (zobaczenia) wkrótce! (dosł. teraz) – ¡Hasta ahora! [asta aora]
Do jutra!/ Do rana/poranku! – ¡Hasta mañana! [asta maniana]
Cześć (powitanie) – ¡Hola! [ola] (akcentowane o)
Cześć (pożegnanie) – ¡Adiós! [adjos](pożegnanie na dłuższy czas; akcentowanym jest o!)
Proszę (prośba). – Por favor.
Proszę (podając coś). – Tome [tome] lub tenga [tenga].
Dziękuję – Gracias [grasjas] (w wersji kastylijskiej wymowa c w ci jak angielskie th w think)
Przepraszam pana/panią. – Perdone [perdone].
Przepraszam cię. – Perdona.
Przepraszam. – Perdón (akcentowanym jest o).
Smacznego! – Que aproveche! [ke aproweće]
Dlaczego? – ¿Por qué? [porke] (akcentowanym jest e)
Ile to kosztuje ..? – ¿Cuánto cuesta ..? [kuanto kuesta...?] (akcentowanym jest wyróżnione a)
Gdzie jest ..? – ¿Dónde está ..? [donde esta...?] (silny akcent nad o oraz nad a)
Co to jest? – ¿Qué es esto? [ke es esto] (akcentowanym jest e; zapis fonetyczny brzmi pytająco)
Która jest godzina? – ¿Qué hora es? [ke ora es]; ¿Que hora tiene? [ke ora tiene] (oba zapisy fonetyczne brzmią pytająco)
Jak się czujesz? – ¿Cómo estás? [komo estas]; ¿Cómo te sientes? [komo te sjentes] (oba zapisy fonetyczne brzmią pytająco)
Czuję się… – Estoy … [estoj]; Me siento … [me sjento]
Jak leci? (potocznie; Jak się czujesz?) – ¿Qué tal? [ke tal]
Miesiące:
styczeń → enero
luty → febrero
marzec → marzo [marso] (ale w wersji kastylijskiej <z> wymawiamy jak angielskie th w 'think')
kwiecień → abril [awril]
maj → mayo [majo]
czerwiec → junio [hunio]
lipiec → julio [hulio]
sierpień → agosto
wrzesień → septiembre [septiemwre]
październik → octubre [octuwre]
listopad → noviembre [nowiembre]
grudzień → diciembre [disjembre] (ale w wersji kastylijskiej <c> w 'ci' wymawiamy jak angielskie th w 'think')
Nazywam się … – Me llamo … [me jamo] (w niektórych dialektach me źamo)
Ile masz lat…? – ¿Cuántos años tienes? [kuantos ańjos tjenes?] (akcentowane wyróżnione a) lub ¿Qué edad tienes? [ke eda tienes] (słowo edad często wymawia się dodając dźwięk angielskiego 'th' na końcu)
Mam (dwadzieścia) lat. – Tengo (veinte) años. [tengo (bejnte) ańjos]
Jakie masz hobby? – ¿Cuál es tu pasatiempo? [kual es tu pasatjempo?] (akcentowanym jest wyróżnione a)
romantyczne – romántico [romantiko] (akcent nad a)
Chce mi się spać – Me gusta dormir. [me gusta dormir]
Dokąd idziesz? – ¿A dónde vas? [a donde was] (akcentowanym jest o)
Idę do … – Voy a … [woj a]
Co robisz? – ¿Qué haces? [ke ases] lub ¿Qué estás haciendo? [ke estas asjendo] (c po kastylijsku jak angielskie 'th')
Tak. – Sí. [s-i] (akcentowym jest i)
Nie. – No. [no]
mał|y /-a – pequeñ|o, /-a [pekenio, pekenia]
duż|y /-a – grande [grande]
ładn|y /-a – bonit|o /-a [bonito, bonita]
brzydk|i /-a – fe|o /-a [feo, fea]
tani /-a – barat|o /-a [barato]
drog|i /-a – car|o /-a [karo]
otwarte – abierto [abierto]
zamknięte – cerrado [serrado] (w wersji kastylijskiej c w ci jak angielskie th w think)
Nie rozumiem. – No entiendo [no entjendo]; No comprendo. [no komprendo]
Na zdrowie! – Salud [salut]; po kichnięciu – pierwszym: Jesús [hesus] (akcentowanym jest u); po trzecim: María [marija]; po trzecim i następnych: José [hose] (używa się na pewno w Hiszpanii; akcentowanym jest e)
Co? – ¿Qué? [ke] (akcentowanym jest e)
Nie wiem. – No sé. [no se] (akcentowanym jest e)
przerwa – descanso [deskanso]
pan/pani – señor/señora [seńjor/seńjora]
apteka – farmacia [farmasja] (w wersji kastylijskiej c w ci wymawiamy jak angielskie th w think)
bank → un banco [un banko]
poczta – correo [korreo]
poczta internetowa – correo electrónico (korreo elektroniko; akcentowanym jest wyróżnione o)
znaczek – sello [sejo; w innych wersjach seźo]
Jestem z Polski. – Soy de Polonia. [soj de polonia]
Warszawa – Varsovia [barsobia] (b i v wymawiać jako dźwięk pośredni między b a w)
Kraków – Cracovia [krakobia] (b i v wymawiać jako dźwięk pośredni między b a w)
Madryt – Madrid [madrid] (wyróżnione d delikatnie zaznaczyć)
Polska – Polonia [polonia]
Hiszpania – España [espańja]
Europa – Europa [europa]
Mieszkam w Warszawie. – Vivo en Varsovia. (v wymawiać jako dźwięk pośredni między b a w)
jak – cómo [komo] (akcentowanym jest o)
Dni tygodnia:
poniedziałek → lunes
wtorek → martes
środa → miércoles
czwartek → jueves [huewes]
piątek → viernes [biernes]
sobota → sábado
niedziela → domingo
Co zabrać do Peru
W podróż do Boliwii warto zabrać ze sobą rzeczy przydatne przy upałach, szczególnie, jeśli podróż planujemy w okresie wakacyjnym, gorące dni mogą . Zabieramy więc ze sobą na wakacje: czapkę, która ochroni głowę przez promieniami słońca, krem na słońce do opalania z mocnym filtrem, warto również zaopatrzyć się w środek przeciwko komarom. Jeśli myślimy o trekingu w Andach warto pomyśleć o wygodnych butach (jednak nie ciężkich- chyba że podróż jest w miesiącach zimowych), plecaku oraz kijkach trekingowych. Na pustyni przyda się dodatkowa manierką, którą jednak bez problemu można kupić na miejscu (oraz koce, noce mogą być zimne lub nawet mroźne). W podróż do Boliwii warto mieć ze sobą również solidny plecak, latarkę, szczelne opakowanie na dokumenty.